Leishmaniose is een ernstige chronische en soms dodelijke ziekte die veroorzaakt wordt door de parasiet Leishmania. Deze parasiet behoort tot de groep van de eencelligen of protozoa en wordt overgedragen door zandvliegen. Deze zandvliegen komen niet voor in onze regio (Nederland & België), maar wel rond het Middellands Zeegebied. Vandaar dat Leishmaniose vaak als een reisziekte omschreven wordt. Bovendien is Leishmaniose ook een zoönose, wat betekent dat de ziekte overgedragen kan worden van dier op mens. Katten lijken erg resistent te zijn voor Leishmania en zullen dus zelden ziek worden.

In dit blog zullen we duidelijk maken hoe je kan voorkomen dat je hond deze verschrikkelijke ziekte oploopt zodat je je geen zorgen dient te maken wanneer je beslist je maatje mee te nemen op vakantie. 

Waar komt Leishmania voor?

Leishmania is een continu voorkomende infectieziekte (endemedisch) in Zuid-Europa, maar ook in bepaalde regio’s in Azië, Centraal- en Zuid-Amerika en Noord-Afrika. In onze regio komt Leishmaniose dus enkel voor bij honden die in één van deze regio’s geweest zijn. In Europa wordt de ziekte overgedragen door ‘Phlebotomen’, deze zandvlieg is voornamelijk actief tijdens schemering van vroeg in de lente tot laat in de herfst.

De levenscyclus van Leishmaniose

De levenscyclus vindt deels plaats in de hond en deels in de zandvlieg. De zandvlieg is eigenlijk geen vlieg, maar wel een hele kleine mug. Wanneer de zandvlieg je hond steekt zal de Leishmania parasiet worden overgedragen en vervolgens worden opgenomen door de afweercellen van de hond. Vervolgens verspreidt de parasiet zich naar meerdere weefsels en celtypes wat aanleiding geeft tot het brede ziektebeeld van Leishmaniose. Wanneer een zandvliegen de geïnfecteerde hond steekt zal de parasiet weer worden opgenomen door de zandvlieg en is de cyclus rond.

Het ziektebeeld bij Leishmaniose

De reactie van het immuunsysteem bepaald in grote mate of een infectie subklinisch (dus zonder symptomen) blijft of verder zal evalueren tot het ‘typische’ ziektebeeld van Leishmania. De incubatieperiode kan maanden tot jaren duren waarbij de parasiet zich stilaan doorheen de verschillende organen verspreid.

Sommige honden zullen als reactie op de infectie grote hoeveelheden antistoffen produceren die niet leiden tot bescherming tegen de ziekte maar net verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van een groot deel van de symptomen. Deze symptomen kunnen zeer divers zijn maar de meest voorkomende zijn huidproblemen, nagelafwijkingen, opgezette lymfeknopen, oogproblemen, neusbloedingen, koorts en sloomheid. Maar ook andere symptomen zoals veel drinken en plassen (PUPD) ten gevolge van nierproblemen, mankheid ten gevolge van gewrichtsontstekingen en maagdarmproblemen kunnen voorkomen

De diagnose Leishmaniose

Op het algemene bloedonderzoek en urineonderzoek zijn er vaak duidelijke afwijkingen die wijzen in de richting van Leishmaniose zoals:

• Bloedarmoede (Anemie).
• Een te hoog eiwitgehalte in het bloed (Hyperproteïnemie) waarbij de globuline fractie duidelijk gestegen is. Deze globuline fractie weerspiegelt de grote hoeveelheden antistoffen die geproduceerd worden bij honden met klinische Leishmaniose.
• Verhoogde niermerkers zoals SDMA, creatinine en ureum in het bloed en een te hoog gehalte aan eiwit in de urine als gevolg van de aantasting van de nieren. Nierfalen is de meest voorkomende doodsoorzaak bij honden met Leishmaniose.

De Leishmania parasiet kan soms zichtbaar gemaakt worden onder de microscoop in puncties of een biopsie van lymfeknopen of beenmerg en in mindere mate in de huid. Dit is geen gevoelige techniek en wanneer er duidelijk klinische klachten aanwezig zijn zal de diagnose gesteld worden door het bepalen van de antistoftiter. Honden met symptomen zullen meestal hoge titers hebben, maar het kan soms tot een jaar duren voor de titer positief wordt na infectie. Indien de titer niet hoog is, maar er omwille van de symptomen toch twijfel blijft over de diagnose dan kan een PCR test op bepaalde weefsels uitgevoerd worden om het Leishmania DNA op te sporen. Een PCR test is de test uitstek om dragers op te sporen en om honden uit endemische gebieden te screenen voor ze geïmporteerd worden. 

De behandeling van Leishmaniose

De behandeling van Leishmaniose heeft als doel de klinische klachten onder controle te krijgen, maar zal niet zorgen voor de eliminatie van de parasiet. Eens een hond besmet is met Leishmania zal de parasiet voor altijd in het lichaam aanwezig blijven. De keuze van de behandeling zal van patiënt tot patiënt verschillen. Er zijn meerdere middelen op de markt met een verschillende werking en dus ook verschillende bijwerkingen. Meestal wordt het medicijn Allopurinol ingezet eventueel in combinatie met een ander middel (Milteforan of Glucantime). Het voordeel van allopurinol is dat het relatief goedkoop is en het de minste bijwerkingen geeft, maar helaas is het niet altijd voldoende om de parasiet onder controle te krijgen. De behandeling met Allopurinol bedraagt meestal 6 tot 12 maanden en kan enkel gestopt worden wanneer alle klachten verdwenen zijn, de afwijkingen op het bloedonderzoek genormaliseerd zijn en de antistoftiter laag is. Het is mogelijk dat dit nooit gebeurt en dus levenslange therapie nodig is.

Naast de bestrijding van de parasiet dienen ook andere afwijkingen in het bloedbeeld in acht genomen te worden en gericht behandeld te worden. Indien er sprake is van een verminderde nierfunctie zal mogelijk een ondersteuning met een nierdieet en eventueel bloeddrukverlagers opgestart worden. 

De prognose bij Leishmaniose

De prognose is sterk afhankelijk van het stadium waarin de ziekte gediagnosticeerd wordt. Indien er nog geen vergevorderd nierfalen aanwezig is dan zal de behandeling vaak zorgen voor het tijdelijk verdwijnen van de klachten, maar herval komt geregeld voor. Eens de klachten onder controle zijn, wordt aangeraden minimaal 2 maal per jaar een uitgebreid bloedonderzoek inclusief een titelbepaling uit te voeren om een heropflakkering tijdig op te sporen en eventueel een aanvullende therapie in te stellen. Leishmaniose is niet te genezen maar mits goede opvolging wel enigszins onder controle te houden. Men moet wel rekening houden met het kostenplaatje dat verbonden is aan de levenslange monitoring en behandeling. Sommige honden sterven aan de gevolgen van Leishmania, dit is voornamelijk het geval wanneer er nierfalen aanwezig is. 

Het voorkomen van Leishmaniose

Ga je naar een Leishmania risicogebied en wil je graag je hond meenemen? Denk er dan aan de nodige preventieve maatregelen te nemen. 

• Houdt je hond binnen tijdens schemering en probeer zandvliegen buiten te houden met eventueel insecticidensprays en een hor.
• Gebruik een effectieve spot-on (Vectra 3D, Advantix) of band (Scalibor, Seresto). Deze producten helpen eveneens in het voorkomen van andere ziekten overgedragen door teken (Babesiose, Ehrlichiose, Anaplasmose, Ziekte van Lyme) en muggen (Hartwormziekte).

Is Leishmaniose een risico voor mensen?

Leishmania is een zoönose. Dit betekent dat de ziekte overdraagbaar is van dier naar mens. Mensen krijgen de ziekte eveneens door een steek van de zandvlieg, en niet rechtstreeks van de hond! Voornamelijk mensen met een verzwakte afweer en kinderen lopen risico op het ontwikkelen van Leishmaniose. 

De informatie op deze website is uitsluitend bedoeld voor algemene informatieve doeleinden en mag niet worden opgevat als medisch advies of als vervanging van advies van een dierenarts.

Wij zijn wettelijk beperkt in het geven van gezondheidsclaims of medische indicaties over het gebruik van voedingssupplementen. Voor persoonlijk advies over het gebruik van onze producten, afgestemd op jouw specifieke situatie en behoeften, nodigen wij je uit om contact met ons op te nemen. Onze deskundigen staan klaar om je te helpen met vragen.