Chronische nierziekte bij katten en honden

Chronische nierziekte is één van de meest voorkomende aandoeningen bij ouder wordende dieren en komt 3 keer meer voor bij katten dan bij honden. Maar liefst 1 op de 3 katten en 1 op de 10 honden zullen te kampen krijgen met nierziekte. Duidelijke klachten treden pas op wanneer 70% van het functionele nierweefsel verloren is, en om deze reden wordt de diagnose vaak pas laattijdig gesteld. Hoewel nierziekte niet te genezen is, kunnen we met de juiste ondersteuning de achteruitgang vertragen en kan de levenskwaliteit van je dier aanzienlijk verbeteren. Hoe je dit het beste aanpakt lees je in dit blog.

Hoe ontstaat chronische nierziekte? 

De nieren zorgen voor de productie van urine door de afvalstoffen uit het bloed te verwijderen en de vochtbalans in het lichaam te reguleren. Wanneer de nieren slecht functioneren zal het lichaam zichzelf dus vergiftigen en zullen er uitdrogingsverschijnselen optreden. Chronische nierziekte betekent dat het nierprobleem langdurig aan de gang is. Het grote verschil met acute nierziekte, wat plots optreedt, is dat de symptomen erg vaag zijn en er als het ware insluipen. Het gevaarlijke hieraan is dat symptomen zoals een doffe vacht, een minder goede eetlust en gewichtsverlies soms bestempeld worden als zijnde ouderdom.

Wanneer duidelijk symptomen zoals veel drinken en veel plassen en braken optreden is de nierziekte helaas al ver gevorderd. Mede om deze reden is een halfjaarlijkse tot jaarlijkse screening van het bloed en de urine zo belangrijk, alleen op deze manier zal je in staat zijn nierziekte in een vroegtijdig stadium op te sporen en daarmee het onderste uit de kan kunnen halen wat betreft de behandeling. De oorzaak van chronische nierziekte blijft vaak onbekend.

De mogelijke oorzaken van chronische nierziekte:

• Een tumor.
• Aangeboren misvormingen zoals polycysteuze nieren (PKD). PKD is een erfelijke aandoening waarbij er holtes gevuld met vocht (cystes) aanwezig zijn in de nieren. Deze aandoening komt zowel bij honden (o.a. bij de Carin Terriër en de Beagle) als bij katten (Ragdoll, Britse Korthaar en de Pers).
• Een nierbekkenontsteking (pyelonefritis) ten gevolge van een opklimmende urineweginfectie.
• Opname van toxines zoals bepaalde medicijnen, planten (lelies) of antivriesmiddel.
• Een ontsteking van de nierlichaampjes (glomeruli) ‘glomerulonefritis’.
• Infecties zoals FIP (feline infectieuze peritonitis) en FeLV (feline leukemievirus) bij de kat of Leptospirose bij de hond.
• Steentjes in de nieren (nefrolieten) of in de plasbuis.
• Amyloïdose: de ophoping van abnormale eiwitten in de urine.

Het beschadigd nierweefsel zal vervangen worden door niet functioneel littekenweefsel en de nieren na verloop van tijd kleiner en kleiner worden, we spreken in dit geval van een ‘schrompelnier’.

Hoe kan de diagnose gesteld worden?

De diagnose van nierziekte wordt gesteld door het uitvoeren van een bloedonderzoek in combinatie met een urineonderzoek. Tijdens het urine onderzoek is het uitermate belangrijk dat het soortelijke gewicht (de concentratie) van de urine bepaald wordt. Dit gebeurt met een refractometer. Enkel een bloedonderzoek zegt onvoldoende over de oorzaak van het probleem, omdat uitdroging en andere ziekten zoals de ziekte van Addison of een urinewegobstructie eveneens kunnen zorgen voor verhoogde nierwaarden. 

Creatinine en ureum waren voorheen de enige parameters die beschikbaar waren voor het stellen van de diagnose van nierziekte. Deze waarden verhogen pas zeer laattijdig in het ziekteproces waardoor het stellen van een vroegtijdige diagnose onmogelijk gemaakt werd. Gelukkig heeft men de dag van vandaag een bijkomende test ontwikkeld die de hoeveelheid SDMA in het lichaam meet. SDMA stijgt veel vroeger in het ziekteproces, bij katten gemiddeld 17 maanden vroeger dan creatinine dat doet.

Andere parameters die helpen in het stellen van de diagnose, het instellen van een gepaste behandeling en meer informatie geven over de prognose van de ziekte zijn:

• Een eiwitbepaling in de urine (eiwit/creatinine ratio of UPC). Met deze test kan men meten hoeveel eiwit er verloren gaat via de urine. Normaalgesproken horen de nieren geen eiwit in de urine uit te scheiden. Des te meer eiwit er in de urine wordt uitgescheiden des te slechter de prognose is. 
• Kalium: voornamelijk bij katten treedt geregeld een kaliumtekort op (hypokaliëmie). Dit kan aanleiding geven tot spierzwakte, een slechte eetlust en hartritmestoornissen. Het is dus uitermate belangrijk kalium te supplementeren in geval van een tekort.
• Fosfaat: het fosfaatgehalte in het bloed zal bij chronische nierziekte stijgen omdat nieren minder fosfor zullen uitscheiden. In dit geval spreekt men van hyperfosfatemie. Een verstoring van het evenwicht tussen fosfor en calcium kan aanleiding geven tot botontkalking en eveneens zorgen voor het versnellen van de achteruitgang van de nierziekte.
• De hoeveel rode bloedcellen (hematocriet): nieren produceren het hormoon EPO (erythopoïtine). Bij nierziekte zal er na verloop van tijd minder EPO geproduceerd worden waardoor er minder rode bloedcellen aangemaakt worden, men spreekt dan van bloedarmoede of anemie. Een milde bloedarmoede zal vaak niet gepaard gaan met klachten maar naarmate de bloedarmoede erger wordt zal je dier zich duidelijk zieker en zieker gaan voelen.

Aanvullende onderzoeken zoals een echografie van de buik, een bacteriële kweek van de urine en een bloeddrukmeting geven enorm veel extra informatie over de mogelijke oorzaak van het probleem en het instellen van een gepaste behandeling. 

Hoe kan een chronisch nierprobleem behandeld worden?

De behandeling van chronische nierziekte is sterk afhankelijk van het stadium van de ziekte waarin je dier verkeerd. De stagering gebeurt aan de hand van de IRIS (international Renal interest Society) richtlijnen waarbij een IRIS stage 1 de meest milde vorm van een nierprobleem is en IRIS stage 4 de meest ernstige vorm. Om deze stagering uit te voeren dient uitgebreid onderzoek te worden uitgevoerd. Aan de hand van het stadium waarin je dier verkeerd zal de dierenarts een behandeling instellen conform aan de IRIS richtlijnen. In het beste geval zal enkel een nierdieet voorgeschreven worden, maar in een verder gevorderd stadium kan kaliumsupplementatie, een bloeddrukverlager, fosforbinder en soms zelf opname in de kliniek met vloeistoftherapie en verdere ondersteuning zoals bestrijden van misselijkheid en het toedienen van EPO genoodzaakt zijn.

Waarin verschilt een nierdieet van een gewone onderhoudsvoeding? 

Het geven van een nierdieet is de allerbelangrijkste pijler van de behandeling. Een nierdieet bevat:

• Een lager eiwitgehalte. De afvalstoffen die aanwezig zijn in het bloed zijn voor het grootste deel afkomstig van het eiwitmetabolisme. Door het geven van een dieet laag in eiwit (maar wel eiwit van hoge kwaliteit!) zullen minder giftige afvalstoffen geproduceerd worden.
• Minder fosfaat. Dit om te compenseren voor de verminderde uitscheiding van fosfaat via de nieren.
• Minder natrium. Dieren met nierfalen hebben vaak een hoge bloeddruk. Eén van de redenen hiervoor is een verminderde uitscheiding van natrium door de nieren en bijgevolg een te hoog natriumgehalte in het bloed. Een hoge bloeddruk zorgt voor een snellere achteruitgang van het nierprobleem en kan eveneens zorgen voor schade aan het hart, ogen en de hersenen. 
• Extra Omega-3 vetzuren. Omega-3 vetzuren werken ontstekingsremmend, verminderen het verlies van eiwitten via de nieren en verbeteren de doorbloeding van de nieren met een verlaging van de bloeddruk als gevolg.
• Extra kalium. Nierdiëten voor katten zijn vaak verrijkt met kalium.

Het kan soms wat zoeken zijn welk dieet jouw dier het smakelijkst vindt, maar gezien het brede aanbod zal er altijd wel een dieet dat bij jouw dier in de smaak valt. Zo zijn er de Royal Canin Renal Special en het Royal Canin Renal Select dieetvoedingen voor de kieskeurige eters.

Start nooit met het geven van het nierdieet wanneer je dier niet wilt eten en misselijk is. Het geven van het nierdieet op dat moment zal zorgen voor een aversie met als gevolg dat je huisdier de voeding later niet meer zal willen eten. De eerste stap is je dier weer aan het eten krijgen, eens dat gelukt is kan je stilaan overschakelen naar het nierdieet. Een verhoogde vochtopname komt de nieren sterk ten goede, bij voorkeur kies je dus voor natvoeding. Dit is een smakelijke vloeibare voeding voor dieren met nierproblemen met een hoog energiegehalte, ideaal op dagen dat je dier weinig tot geen eetlust heeft. 

Wanneer is het geven van een fosforbinder verantwoord?

Zoals hierboven aangehaald zullen dieren met nierfalen fosfor opstapelen in het bloed. Indien het nierdieet onvoldoende is om het fosforgehalte voldoende te laten dalen dan zal men genoodzaakt zijn een fosforbinder aan het voer toe te voegen. Hoe laag het fosforgehalte dient te zijn is afhankelijk van het stadium van nierziekte waarin je dier zich bevindt. Vraag altijd na bij een dierenarts of het opstarten van een fosforbinder gerechtvaardigd is en laat het fosfaatgehalte in het bloed controleren om te weten of de dosering optimaal is. Ipakitine en Pronefra en Catney One zijn allen voorbeelden van fosforbinders. 

Wanneer heeft mijn dier extra kalium nodig?

Het supplementeren van kalium zal voornamelijk bij katten met nierziekte belangrijk zijn. Hoeveel kalium er gesupplementeerd dient te worden is afhankelijk van het kaliumgehalte in het bloed en dient altijd overlegd te worden met een dierenarts. Men streeft naar een kaliumgehalte boven 4 mEq/L. Tukal-extra is een kaliumsupplement aangevuld met andere vitaminen en mineralen. 

Wat kan ik nog doen om mijn dier zo goed mogelijk te ondersteunen?

Stimuleer wateropname. Dieren met nierziekte kunnen hun urine niet meer concentreren, ze plassen daarom meer en verliezen dus meer vocht waardoor ze ook meer dorst hebben. Voorzie altijd vers drinkwater, geef zoveel mogelijk natvoeding en maak eventueel gebruik van een drinkfontein. Het geven van Oralade (Oralade Advanced RF+ Kat, Oralade Advanced GI+ Hond & Kat) helpt je dier te hydrateren én bevat essentiële voedingsstoffen en een snelle energiebron.

Stimuleer de eetlust. Wees bewust van symptomen van misselijkheid zoals braken, smakken, kwijlen en een slechte eetlust. Neem contact op met de dierenarts indien je denkt dat je dier misselijk is zodat een gepaste behandeling kan worden ingesteld. Dwangvoer je dier nooit met het nierdieet, het dier zal dan een afkeer zal krijgen van de voeding. Kies op slechte dagen voor een enorm smakelijke en energierijke voeding (zoals Royal Canin Recovery of Royal Canin Renal Liquid) zodat je dier niet teveel moet eten om de nodige calorieën binnen te krijgen. Week brokken in warm water of een zoutarme bouillon. Vul dit eventueel aan met een vloeibaar supplement dat essentiële voedingsstoffen bevat zoals Nutribound of Nutri-Plus Gel. Op dagen dat je dier amper eet is het niet van belang om naar het eiwitgehalte van de voeding te gaan kijken. Doordat je dier minder eet zal je dier het maximale eiwitgehalte niet overschrijden. Vermijd het verstoppen van medicatie in het voer, beter maak je gebruik van hulpmiddelen zoals Churu Nourish Appetite Motivator of Easypill.

Hoe ziet de toekomst eruit voor mijn dier met chronische nierziekte?

De prognose van je hond of kat met nierziekte is zeer sterk afhankelijk van het stadium waarin het gediagnosticeerd is en van de onderliggende oorzaak. Chronische nierziekte kan niet genezen worden maar met de juiste ondersteuning kan de achteruitgang wel afgeremd worden en kan de levenskwaliteit van je huisdier sterk verbeteren. Het geven van een nierdieet zal altijd de basis vormen van de behandeling, terwijl andere medicijnen en supplementen aangepast dienen te worden op basis van de klachten en controle bloed- en urineonderzoeken. 

Onze favoriete supplementen ter ondersteuning van de nieren

Onze speciaal geselecteerde supplementen voor de nieren zijn ontwikkeld om de nierfunctie te ondersteunen en de algehele gezondheid van je huisdier te bevorderen. Of het nu gaat om het behoud van een gezonde nierwerking of om extra zorg voor huisdieren met een verminderde nierfunctie, ontdek onze favoriete supplementen die op natuurlijke wijze bijdragen aan het welzijn van je huisdier.

Porus One

In tegenstelling tot honden zijn katten strikte carnivoren en afhankelijk van de inname van eiwitrijk voedsel. De vertering van eiwitten leidt tot een grote hoeveelheid afbraakproducten, waaronder uremische toxines, die doorgaans door de nieren worden uitgescheiden. Porus One bevat Renaltec, een selectieve, op koolstof gebaseerde sferische absorber die is ontworpen om de voorlopers van uremische toxines te helpen absorberen.

Porus One is gemakkelijk toe te dienen aan uw kat:

• Meng de inhoud van 1 zakje  Porus One (500 mg) eenmaal daags met nat voedsel.
• Porus One is zowel smaak- als geurneutraal, wat betekent dat het door de meeste katten wordt verdragen.

Iceland Pet Omega-3 oil

Iceland Pet omega-3 Oil is een omega-3 olie op basis van sardientjes en ansjovis die een rijke bron van de essentiële vetzuren EPA en DHA bevat. De vele voordelen van omega-3 vetzuren voor de nieren werden hierboven reeds uitvoerig besproken. 

Phytonics Kidney Comp

Phytonics Kidney Comp is een 100% natuurlijk voedingssupplementop basis van planten en kruiden die traditioneel bekend staan om hun positieve effecten op de nierfunctie.

De informatie op deze website is uitsluitend bedoeld voor algemene informatieve doeleinden en mag niet worden opgevat als medisch advies of als vervanging van advies van een dierenarts.

Wij zijn wettelijk beperkt in het geven van gezondheidsclaims of medische indicaties over het gebruik van voedingssupplementen. Voor persoonlijk advies over het gebruik van onze producten, afgestemd op jouw specifieke situatie en behoeften, nodigen wij je uit om contact met ons op te nemen. Onze deskundigen staan klaar om je te helpen met vragen.

Referenties

• Effects of dietary polyunsaturated fatty acid supplementation in early renal insufficiency in dogs. Brown SA, Brown CA, Crowell WA, et al. J Lab Clin Med 135:275-286, 2000.